Με απόφασή της στις 20 Δεκεμβρίου 2013 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 3η Μαρτίου ως την Παγκόσμια Ημέρα Άγριας Ζωής.
Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Άγριας Ζωής το Trace Your Eco ζήτησε την προσωπική μαρτυρία του καλού μας φίλου και φωτογραφικού συνεργάτη Νάσου Ναλμπάντη. Ενός ανθρώπου που με τον φακό του καταγράφει εδώ και 30χρόνια την άγρια φύση της Ελλάδας.
Ασπροπάρης… ο πιο απειλούμενος γύπας στην Ευρώπη.
Πριν από περίπου τριάντα χρόνια στη Δαδιά, όταν ξεκινούσα αυτό το “ταξίδι” στον κόσμο της φωτογραφίας φύσης, είχα την τύχη να ακούσω από κοντά συζητήσεις και ιδέες επιστημόνων για τα πιο σημαντικά αρπακτικά στην Ελλάδα. Φυσικά το ενδιαφέρον μονοπωλούσε ο μαυρόγυπας η διάσωση και αύξηση του τότε πληθυσμού του. Εμένα όμως πάντα με γοήτευε, χωρίς να ξέρω τότε το γιατί, ο Ασπροπάρης…. Ίσως το άσπρο του χρώμα; Η ντελικάτη του εμφάνιση; Το σχετικά όμορφο, για γύπα κεφάλι του; Ή μήπως το ότι απλώς ήθελα και εγώ ένα λόγο εφηβικής “διαφωνίας” ανάμεσα σε ενήλικα, επιστημονικά δυνατά μυαλά; Αποτέλεσμα να γράψω το πλήρες όνομά του στην κουβερτούρα του πρώτου επιστημονικού βιβλίου που απόκτησα για τα πουλιά της Ελλάδας. Ο ασπροπάρης του οποίου το επιστημονικό όνομα είναι Neophron percnopterus είναι ο μοναδικός γύπας, από τα τέσσερα είδη γύπα της Ελλάδας, που το χειμώνα μεταναστεύει στην Αφρική. Είναι ο μικρότερος σε μέγεθος γύπας της Ευρώπης. Έχει άνοιγμα φτερών 150-170 εκατοστά, ύψος 55-70 εκατοστά και βάρος 1.600-2.400 γραμμάρια. Το χρώμα του ενήλικου είναι λευκό με μαύρα τα πρωτεύοντα φτερά, γεγονός που τον κάνει το μοναδικό γύπα στην Ευρώπη με άσπρο χρώμα. Το μακρύ, λεπτό ράμφος καθώς και το δέρμα του κεφαλιού και του λάρυγγα που είναι γυμνό και κατακίτρινο είναι αλάνθαστο χαρακτηριστικό του. Φωλιάζει συνήθως σε εσοχές βράχων χτίζοντας μια πρόχειρη φωλιά. Στα μέσα Απριλίου γεννά συνήθως 1-3 αυγά τα οποία κλωσσούν και οι δύο γονείς για 42-45 ημέρες. Το νεαρό πετά ανεξάρτητο σε περίπου τρείς μήνες. Τρέφετε κυρίως με πτώματα όμως έχει παρατηρηθεί να τρώει σαύρες, αρθρόποδα, έντομα, σαλιγκάρια, σάπια φρούτα ακόμη και κοπριά η οποία συντελεί στην πρόσληψη καροτενοειδών, ειδικών ουσιών που δίνουν το έντονο κίτρινο στο γυμνό δέρμα του προσώπου του. Από το μενού του δε λείπει και η χελώνα την οποία τρώει με ιδιαίτερο τρόπο τρυπώντας το καυκαλό της από το πίσω μέρος. Το πιο σημαντικό όμως κομμάτι της διατροφής του και αυτό που τον καθιστά ένα από τα εξυπνότερα πτηνά του πλανήτη είναι η χρήση εργαλείων για το σπάσιμο των αυγών της στρουθοκάμηλου κατά την παραμονή του στην Αφρική. Όχι μόνο χρησιμοποιεί κατάλληλες πέτρες για να σπάει το σκληρό περίβλημα του αυγού αλλά διδάσκει και αυτή τη συμπεριφορά σε άλλους του ίδιου είδους. Μεταναστεύει το φθινόπωρο στην υποσαχάρια Αφρική διανύοντας πολλές φορές περισσότερα από 5.000 χιλιόμετρα. Ο Dobromir, ο πρώτος ασπροπάρης με δορυφορικό πομπό στα Βαλκάνια, διάνυσε μέσα σε πέντε μήνες πάνω από 20.000 χλμ. περνώντας από 17 χώρες. Ο “δικός” μας Λεύκιππος που σημάνθηκε το 2012 στη Δαδιά, ταξίδεψε 7.000 χλμ. πάνω από Σουδάν, Αίγυπτο και Λιβύη. Ο δεινός αυτός ταξιδευτής φτάνει στην Ελλάδα την Άνοιξη όπου και φωλιάζει και γεννά. Δυστυχώς για μένα που τόσο πολύ με εντυπωσίασε από μικρό, αλλά κυρίως για τον ασπροπάρη και το μέλλον του, απειλείται με εξαφάνιση. Θα ήταν απίστευτο για όσους θυμούνται περίπου είκοσι χρόνια πριν εάν κάποιος τους έλεγε ότι ο ασπροπάρης θα εξέλειπε. Όμως τα τελευταία χρόνια από τα περίπου 200-250 ζευγάρια αναπαραγόμενων ασπροπάρηδων, που είχαν καταγραφεί σε πολλές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας– κυρίως στα Μετέωρα και τη Θράκη– τη δεκαετία του ’80, την επόμενη 20ετία μειώθηκαν σε 30-50 ζευγάρια πανελλαδικά. Σήμερα οι Ασπροπάρηδες δεν ξεπερνούν τα 10 ζευγάρια. Ο ασπροπάρης είναι παγκοσμίως απειλούμενο είδος και ο πληθυσμός του στα Βαλκάνια έχει μειωθεί περισσότερο από 80% τα τελευταία 30 χρόνια, µε αποτέλεσμα να έχουν απομείνει λιγότερα από 70 ζευγάρια. Στην Ελλάδα, συγκεκριμένα έχουν απομείνει περίπου 5 ζευγάρια ασπροπάρη. Το γεγονός αυτό επέβαλε την άμεση υλοποίηση δράσεων προστασίας και ενδυνάμωσης του πληθυσμού του. Το συγκεκριμένο Πρόγραµµα LIFE για την προστασία του Ασπροπάρη είναι από τα πιο φιλόδοξα και ολοκληρωμένα προγράµµατα διατήρησης που έχουν υλοποιηθεί ποτέ για την προστασία γυπών. Βασικός στόχος του προγράµµατος είναι η ενίσχυση του ανατολικότερου πληθυσμού Ασπροπάρη της Ευρώπης, λαμβάνοντας επείγοντα μέτρα διατήρησης για την αντιμετώπιση των κυριότερων απειλών στους τόπους αναπαραγωγής, αλλά και κατά μήκος της μεταναστευτικής του διαδρομής. Το λυπηρό είναι ότι την ευθύνη την έχει πάλι αποκλειστικά ο άνθρωπος. Η χρήση στρυχνίνης κι άλλων δηλητηρίων(φόλες) για τον έλεγχο της λύσσας, την παράνομη θήρα του είδους, τη χρήση του σε θρησκευτικές τελετές στην Αφρική ή στην τοπική παραδοσιακή ιατρική, τα περιστατικά ηλεκτροπληξίας σε περιοχές κουρνιάσματος, το παράνομο κυνήγι και τέλος η μείωση ελεύθερης κτηνοτροφίας στην Ευρώπη που κάνει την εύρεση τροφής από μέρους του εξαιρετικά δύσκολη.
Μαθαίνοντας λοιπόν όλα αυτά και επηρεασμένος από την αγάπη που νιώθω για τον μικρό αυτό γύπα, αποφασίζω για μία φωτογράφιση στοχευμένη και όχι με τη γενική έννοια “γύπες στη Δαδιά”. Ξεκινάω στις τρείς το πρωί γεμάτος άγχος και προσμονή. Περιμένω να ξημερώσει, με τον ήλιο σύμμαχο σήμερα, νιώθω σα να είμαι ταγμένος σε ένα σκοπό. Θέλω οι Έλληνες και οι Ευρωπαίοι γενικότερα, να μην επιτρέψουν να χαθεί αυτό το είδος. Θέλω να τους δείξω αυτά που είδα, αυτά που κάνουν τον ασπροπάρη ένα στολίδι της Ελληνικής φύσης και αναπόσπαστο κομμάτι της πανίδας της χώρας μας. Φυσικά πρέπει να συναινέσει και ο ασπροπάρης. Ο ήλιος ανατέλλει αλλά ταυτόχρονα πολύ ψιλές στάλες βροχής κάνουν την εμφάνισή τους.
Μέσα στην ηλιόλουστη ψιχάλα, έρχονται. Πανέμορφοι, λουσμένοι στο φως, οι ταξιδευτές.
Το φωτογραφικό ταξίδι ξεκινά… Τέλος τα λόγια.
Υ.Γ. Ο Νάσος Ναλμπάντης γεννήθηκε και ζει στην Αλεξανδρούπολη όπου και εργάζεται.
Είναι Φωτογράφος-Συνεργάτης του WWF Ελλάς για τους γύπες της Θράκης, Φωτογράφος-Συνεργάτης του φορέα διαχείρισης του Εθνικού δάσους Δαδιάς Σουφλίου. Και Συνεργάτης-φωτογράφος του περιοδικού “Ελληνικό Πανόραμα” Ενώ έχει συνεργαστεί με το “National Geographic / greek edition” και “National Geographic Τraveller / greek edition” δείτε περισσότερα εδώ
